Γενικές Πληροφορίες για τον Τουρισμό στην Αρχαία Ελλάδα

To τουριστικό φαινόμενο στην αρχαία Ελλάδα

Την έννοια της χωροχρονικής διάστασης του ταξιδιού και της μετακίνησης περικλείουν οι αναφορές του Σωκράτη 

στο διάλογο του Φαίδωνα του Πλάτωνα (αναφορά από το βιβλίο του Πάρι Βαρβαρέσσου) : 

"Η γη περιλαμβάνει ένα
 μεγάλο αριθμό περιοχών...και δεν ειναι ούτε η σύσταση τους ούτε το μέγεθος της που προκαλεί ζήλεια στους ανθρώπους όταν αναφέρονται σε αυτήν... πρόκειται για κάτι το τεράστιο.. και εμείς που κατοικούμε από τη Φώκαια μέχρι της Ηράκλειες στήλες καταλαμβάνουμε μόνο ένα μικρό τμήμα... Υπάρχουν επιπλέον άλλο τόποι και μεγάλος αριθμός ατόμων που κατοικούν σε αντίστοιχες περιοχές...."

Αυτούς τους τόπους αναφοράς, πρώτοι οι Έλληνες επέλεξαν να γνωρίσουν. 

Στην Αρχαία Ελλάδα ο ελεύθερος χρόνος δήλωνε την προέλευση και την τάξη των πολιτών.Στους πρώτους τουρίστες άνηκε ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της Ιστορίας. Ο Ηρόδοτος καταγόταν σύμφωνα με τις πηγές από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σ' ένα περιβάλλον σεβασμού του Ομήρου και των παλαιών θρύλων. Ο Ηρόδοτος ταξίδευε και ενδιαφερόταν για τα ήθη, τα έθιμα, την παράδοση και τον πολιτισμό όλων των περιοχών που επισκέπτοταν. Οι περιηγήσεις του φτάνουν μέχρι τη Σικελία, την Αίγυπτο και την Περσία. Ο Ηρόδοτος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί (σύμφωνα με το Βαρβαρέσσο) ως "μοντέλο" τουρίστα και να ενταχθεί στην κατηγορία του "ευφυή τουρίστα". 

Δεύτερος "τουρίστας" της κατηγορίας ο Παυσανίας,

ο οποίος μας δίνει και τον πρώτο τουριστικό οδηγό, το "Ελλάδος περιήγησις". Η "Pax Romana" της εποχής του τον βοήθησε να δώσει περιγραφή για όλη την Αρχαία Ελλάδα. Από τη wiki: " Ο Παυσανίας Ήταν πιθανώς γηγενής της Λυδίας και γνώριζε τη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας, αλλά τα ταξίδια του επεκτάθηκαν αρκετά πέρα από τα όρια της Ιωνίας . Πριν τις περιηγήσεις του στον Ελλαδικό χώρο φαίνεται πως επισκέφθηκε την Αντιόχεια και την Ιερουσαλήμ, καθώς και τις όχθες του ποταμού Ιορδάνη. Στην Αίγυπτο είδε τις πυραμίδες, ενώ στο ναό του Άμμωνα του επιδείχθηκε ο ύμνος που έστειλε κάποτε ο Πίνδαρος. Στη Μακεδονία είναι σχεδόν βέβαιο ότι είχε δει τον παραδοσιακό τάφο του Ορφέα. Διασχίζοντας την Ιταλία, είδε την Καμπανία και τα θαύματα της Ρώμης. Ήταν ένας από τους πρώτους που έγραψε, ή είδε τα ερείπια της Τροίας, των Μυκηνών και της Αλεξάνδρειας Τρωάδος. "  

Ποια η σημασία του έργου του Παυσανία σήμερα; Ο Τζέιμς Φρέιζερ, ο οποίος παρήγαγε μια από τις διάφορες αγγλικές μεταφράσεις του έργου (6 τομ., 1898) και παρατηρεί για τον Παυσανία ότι: ‘χωρίς αυτόν τα "ερείπια" της Ελλάδας θα ήταν ως επί το πλείστον ένας λαβύρινθος χωρίς ενδείξεις, ένα αίνιγμα χωρίς απάντηση.

Αρχαία ελληνικά δρώμενα συνήθεις τόποι επίσκεψης 

Στην Αρχαία Ελλάδα ιδιαίτερα διαδεδομένοι ήταν οι αθλητικοί αγώνες, με πιο γνωστούς τους διάσημους σε όλο τον κόσμο, λόγω φυσικά και της αναβίωσής τους , Ολυμπιακούς Αγώνες. Πραγματοποιούνταν από το 776 π.Χ. κάθε 4 έτη στην Αρχαία Ολυμπία της Ηλείας. Η αναψυχή και οι πολιτιστικές δραστηριότητες συμπλήρωναν τον κύριο κορμό των αθλητικών δραστηριοτήτων. 

Αρχαίο Στάδιο Ολυμπίας

Η εποχή των αγώνων ήταν κατά την πρώτη πανσέληνο μετά το θερινό ηλιοστάσιο, που έπεφτε στα σημερινά μέσα Ιουλίου περίπου. Το χρονικό αυτό διάστημα λεγόταν Ιερομηνία. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν το σπουδαιότερο δρώμενο στην αρχαία Ελλάδα , καθώς , πέρα από την εκπαιδευτική τους σημασία μέσα από τη συμμετοχή ή την παρακολούθηση των αγωνισμάτων αυτό που είχε να διδάξει ήταν η έννοια της ένωσης , εφόσον ήταν μια Πανελλήνια συγκέντρωση των απανταχού Ελλήνων . Εκεχειρία, δαφνοστεφανωμένοι νικητές- ημίθεοι έπειτα από μία νίκη τους στο στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας. Συνδεδεμένοι άρρηκτα με την προ-ιστορία των Ελλήνων με μύθους ( ο Ηρακλής που μέτρησε το πρώτο στάδιον, ο Κρόνιος λόφος, η Άλτις κτλ ) και την επιβεβαίωση του "ευ αγωνίζεσθαι" , κάτι που έκανε διάσημους τους αγώνες σε όλο τον αρχαίο κόσμο, μέχρι που τους σταμάτησε ο Θεοδόσιος Ά, το 394 μ.Χ.

Φυσικά υπήρχαν και άλλες εορτές σε ολόκληρη την Ελλάδα ( Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια, Παναθήναια, Ελευσίνα ). Κατά τη διάρκεια των όποιων εκδηλώσεων, την προστασία των ξένων σε κάθε πόλη επέβλεπαν οι «πρόξενοι», δηλαδή οι επίσημοι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων, μετά από ειδική συνθήκη που υπογράφονταν για αυτό. Έτσι δημιουργήθηκε ο θεσμός της «προξενίας». 

Ακόμα ένας προορισμός για τους αρχαίους Έλληνες ήταν τα ιαματικά λουτρά. Ο πρώτος παρατηρητής των πηγών αυτών με θεραπευτικές ιδιότητες ήταν ο Ηρόδοτος. Οι αρχαίοι επισκέπτονταν συχνά τις ιαματικές πηγές και υποβάλλονταν σε θεραπείες 21 ημερών. Οι ιαματικές πηγές της Χειμάρας προτιμούνταν από τον Πίνδαρο και της Κασταλίας από τον Ηρόδοτο, ενώ οι πηγές της Σκοτούσας και της Αιδηψού ήταν πασίγνωστες (Βαρβαρέσσος). Ο Ιπποκράτης από την Κω (460-375π.Χ.) που θεωρείται ο θεμελιωτής της ιατρικής επιστήμης και πατέρας της υδροθεραπείας, ασχολήθηκε πολύ με τα διάφορα φυσικά νερά, που τα διέκρινε σε ελώδη, εννοώντας τα νερά που υπάρχουν στα έλη και στις λίμνες, σε όμβρια, που σχηματίζονται από τη βροχή και σε εκείνα που αναβλύζουν από πετρώματα, δηλαδή τα μεταλλικά. 

Τέλος, στον Ιερό λόφο της Ακρόπολης στην Αθήνα, καθώς και σε άλλα μέρη με επισκεψιμότητα, υπήρχαν δημόσιοι κοιτώνες, με κύριο σκοπό την ανάπαυση των επισκεπτών, ξενώνες και πανδοχείο για την δωρεάν διαμονή τους. Τέλος, το πρώτο (ανακαλυφθέν) ελληνικό πανδοχείο χρονολογείται τον 5ο π.Χ. αιώνα, στις Πλαταιές Βοιωτίας. Η χωροθέτηση του και η δυναμικότητα του ανερχόταν σε 150 δωμάτια, κατανεμημένα σε 2 επίπεδα. 

Σημειώσεις :

1) Το επάγγελμα του «εξηγητού», είναι του σημερινού ξεναγού . 

2) Η λέξη καταγώγιο προέρχεται από το κατάγομαι – καταλύω (κατάλυμα ) και δεν εξέφραζε την εποχή εκείνη κάποια μειωτική έννοια.

Πηγή : Cathpain

Επιμέλεια σύνταξης:

Σοφία Αγιαννίδου