Λατώ Προς Καμάρα... ή στο σήμερα "Άγιος Νικόλαος Κρήτης"

Ιστορική - Τουριστική Αλφάβητος 

~ Α ~
Ιστορία του Αγίου Νικολάου Κρήτης...Η παλιά Δωρική "Λατώ Προς Καμάρα"

Αρχαιολογικός Χώρος Λατούς Προς Καμάρα

Ο Άγιος Νικόλαος ( Άγιος όπως συνηθίζεται να αποκαλείται απο τους περισσότερους Κρητικούς ), είναι η πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου και βρίσκεται στη βόρεια ακτογραμμή της Κρήτης, στη Δυτική πλευρά του κόλπου του Μεραμβέλλου.

Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Λατούς προς Καμάρα, επίνειο της Λατούς Ετέρας (σημαντική ορεινή πόλη των Δωριέων, 3,5 χιλιόμετρα βόρεια της Κριτσάς ). Αναφορικά με την ονομασία της πόλης λέγεται ότι ονομάστηκε έτσι από την θεά Λητώ (η Δωρική μορφή του ονόματος της θεάς ήταν Λατώ), και αναφέρεται σε πινακίδες Γραμμικής Β ως RA-TO.

Οι δύο πόλεις αποτελούσαν μια διοικητική ενότητα τον 3ο Π.Χ αιώνα , λάτρευαν την ίδια θεότητα, την Ειλειθυία, προστάτιδα των τοκετών κι είχαν ενιαία νομίσματα που από το ένα μέρος εικόνιζαν την Ειλειθυία ή την Άρτεμη κι από το άλλο τον Ερμή με τη λέξη ΛΑΤΙΩΝ. Οι πολίτες της Λατούς προς Καμάρα ονόμαζαν τους εαυτούς τους Καμαρίτες.

Η Λατώ προς Καμάρα, ως λιμάνι, αναπτύχθηκε την περίοδο αυτή πληθυσμιακά και οικονομικά ενώ αντίθετα η Λατώ άρχισε να φθίνει. Από την περίοδο αυτή έχουν ανεβρεθεί αγάλματα, επιγραφές και πολλοί τάφοι στην περιοχή του ποταμού. Τα κτερίσματα των τάφων εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου.

ΕΙΛΕΙΘΥΙΑ η προστάτιδα της Λατούς

Αν όλοι μας, στο όνομα του Αγίου Nικολάου αναγνωρίζουμε τον προστάτη Άγιο της πόλης, πόσοι από εμάς άραγε γνωρίζουμε την Ειλείθυια,την προστάτιδα της αρχαίας πόλης Λατούς που κείτεται κάτω από τον σημερινό Αγ.Νικόλαο; Πόσοι από εμάς έχουν αναρωτηθεί τί απεικονίζει το έμβλημα του Αγίου Νικολάου; Πρόκειται βέβαια για ένα αρχαίο νόμισμα, προερχόμενο απο την αρχαία Λατώ,που απεικονίζει μια γυναικεία φιγούρα. Είναι η Ειλείθυια, θεότητα των τοκετών, προστάτιδα της Λατούς πρός Καμάρα και της Λατούς της Ετέρας.

Η Ειλείθυια ,ήταν η κόρη του Δία και της Ηρας ,του ζεύγους που οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τοποθετήσει στην κορυφή του Πάνθεου, αδελφή του Αρη και της Ηβης. Ηταν η θεά των τοκετών ,η θεά που βοηθούσε τις γυναίκες να ξεγεννήσουν και τελικά ήταν η θεά της καρποφορίας και της γονιμότητας.

Στην Κρήτη πάντως η λατρεία της θεάς παραμένει μέχρι και σήμερα ιδιαίτερα ισχυρή, γεγονός που συνδέεται με την πεποίθηση των Κρητικών ότι η Ειλείθιυα είναι κρητικής καταγωγής θεότητα.Ήδη από τα προϊστορικά χρόνια οι Κνωσίτες απέδιδαν ιδιαίτερες τιμές στην Ειλείθυια. Μάλιστα, το σπήλαιο της Αμνισού θεωρήθηκε ο τόπος γέννησής της και λατρευόταν ως ιερό της θεάς. Η λατρεία της είχε επεκταθεί σε πολλές κρητικές πόλεις εκτός της Λατούς. 

Άλλα Ιστορικά Δεδομένα

Την πρώτη Βυζαντινή περίοδο εξακολουθούσε να υπάρχει ως αξιόλογη πόλη , η Επισκοπή Καμάρας , όπως αναφέρεται στο Συνέκδημο από τον Ιεροκλή.

Το 1204 ο Γενουάτης Ερρίκο Πεσκατόρε έχτισε εκεί ένα φρούριο, που ονομάστηκε Μιράμπελλο, λόγω της υπέροχης θέας που πρόσφερε. Φαίνεται όμως ότι η προστασία που παρείχε δεν ήταν ανάλογη με τη θέα, γιατί, όταν οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη το 1645, Βενετοί και Έλληνες προτίμησαν να εγκαταλείψουν τον οικισμό για άλλα, πιο προστατευμένα, μέρη.

Άλλωστε, οι Βενετοί είχαν οργανώσει βορειότερα το καλύτερα οχυρωμένο λιμάνι της Ελούντας και ήταν άσκοπο να διασπάσουν τις προσπάθειες υπεράσπισης των κτήσεών τους. Το γενουάτικο κάστρο καταστράφηκε και μόνο κατά το 19ο αιώνα εμφανίστηκε στον ίδιο χώρο ένας οικισμός, το Μαντράκι, που σταδιακά εξελίχτηκε στη σημερινή πόλη. 

Ο σύγχρονος οικισμός δημιουργήθηκε με την επανάσταση του 1866, από κατοίκους από την Κριτσά και μερικούς από τα Σφακιά. Τα ερείπια του φρουρίου χρησιμοποιούνται ως οικοδομικά υλικά των νέων κτιρίων. Αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1881, όταν είχε 87 Χριστιανούς και 8 Τούρκους κατοίκους. Αρχικά ονομαζόταν Μαντράκι αλλά πήρε το όνομα Άγιος Νικόλαος από το μικρό βυζαντινό εκκλησάκι του 9ου αιώνα που βρίσκεται στην χερσόνησο Αμμούδι, περίπου 2 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης. Το 1900 ο Άγιος Νικόλαος γίνεται έδρα του δήμου Κριτσάς και το 1904 μετακινήθηκε η έδρα του δήμου Λασιθίου από την Νεάπολη στον Άγιο Νικόλαο.

Το 1928 ο Άγιος Νικόλαος είχε 1.124 κατοίκους και από τότε παρατηρείται συνεχής αύξηση του πληθυσμού: 2.481 (1940), 3.167 (1951), 3.709 (1961), 5.002 (1971), 8.130 (1981). Παράλληλα αναδείχθηκε σε σημαντικό τουριστικό προορισμό.

Η Λίμνη Βουλισμένη

Λίμνη Βουλισμένη

H Λίμνη Βουλισμένη ( 'Λίμνη' για τους Αγιονικολιώτες) είναι μια μικρή Λιμνοθάλασσα στο κέντρο της πόλης. Αρχαίες ιστορίες αναφέρουν τη Λίμνη, οι αρχαιότερες από τις οποίες θέλουν τις θεές Αθηνά και Άρτεμη να λούζονται σε αυτή.


Αναφέρεται, επίσης, ότι η Λίμνη δεν έχει πυθμένα και υπογείως συνδέεται με το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Η τελευταία αναφορά στηρίζεται στο ότι κατά την τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου, τα νερά της Λίμνης φούσκωσαν και πλημμύρισαν τις γύρω από αυτήν αποθήκες. Στον πυθμένα της λίμνης υπάρχει πολεμικό υλικό που εγκαταλείφθηκε από τους Γερμανούς στρατιώτες προτού αποχωρήσουν στο τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Άγιος Νικόλαος ~ Σήμερα

Σήμερα, ο Άγιος Νικόλαος είναι μια αξιόλογη πόλη και το πιο σημαντικό τουριστικό κέντρο της ανατολικής πλευράς της μεγαλονήσου. Η ιδιόρρυθμη δομή του γύρω από τη λίμνη της Βουλισμένης προκαλεί το ενδιαφέρον των επισκεπτών, αλλά αυτή ακριβώς η επικέντρωση τουριστικών δραστηριοτήτων αποτελεί και το μεγαλύτερο "κίνδυνο", γιατί μεταβάλλει ραγδαία την παραδοσιακή μορφή του.

Άγιος Νικόλαος

Πηγή1, Πηγή2, Πηγή3

Επιμέλεια σύνταξης:

Αγιαννίδου Σοφία